De internationale afhankelijkheid van grondstoffen, technologie en toeleveringsketens staat wereldwijd onder druk. Geopolitieke spanningen, exportbeperkingen en leveringsonzekerheid maken pijnlijk duidelijk hoe kwetsbaar onze samenleving is voor invloeden van buitenaf.
Voor (semi)overheidsorganisaties is dit meer dan een beleidsmatig vraagstuk, het raakt de kern van de maatschappelijke opdracht: het waarborgen van publieke dienstverlening, het zorgvuldig besteden van publieke middelen én het versterken van de Nederlandse economie en samenleving.
Bij HIP Projectconsult zien we strategische autonomie opkomen als een noodzakelijke ontwikkeling in publieke inkoop. Niet vanuit protectionisme, maar vanuit strategisch realisme.
Wat vraagt dit van u als publieke opdrachtgever?
1. Herijking van sourcingstrategieën
- Formuleer bewust beleid over wanneer internationaal aanbesteden noodzakelijk is, en waar juist ruimte ligt voor nationale of regionale invulling.
- Zet marktverkenningen en risicoanalyses in om afhankelijkheden en kwetsbaarheden in de keten scherp in beeld te brengen.
- Overweeg alternatieve modellen zoals samenwerking met sociale ondernemingen of het inbesteden van kritieke functies.
2. Actieve versterking van lokale en regionale economische kracht
- Geef het MKB betere toegang tot opdrachten via slimme percelering, proportionele eisen en innovatieve aanbestedingsvormen.
- Stimuleer ketenverantwoordelijkheid en regionale samenwerking, zodat publieke opdrachten ook lokaal bijdragen aan werkgelegenheid, duurzaamheid en innovatie.
3. Beleidsdoelen concreet maken in inkoopcriteria
- Strategische autonomie vraagt om het verbinden van inkoop aan brede publieke waarden: leveringszekerheid, duurzaamheid en sociale impact.
- Gebruik bestaande instrumenten (zoals MVI-criteria, de CO₂-prestatieladder of SROI) niet als vinklijstjes, maar als echte sturingsmiddelen voor maatschappelijk rendement.
- Laat inkoop nauw samenwerken met beleid, control en bestuur om gezamenlijke prioriteiten te verankeren in aanbestedingsstrategieën.
4. Integraal risicomanagement binnen de keten
- Voorkom eenzijdige afhankelijkheid van internationale leveranciers voor essentiële producten en diensten (zoals zorg, ICT of energie).
- Breng scenario’s in kaart waarin leveringen uitblijven of prijzen sterk schommelen – en werk alternatieve routes of noodmaatregelen uit.
- Bouw veerkracht in contracten in: denk aan afspraken over leveringszekerheid, spreiding van leveranciers en strategische voorraden.
Strategisch inkopen is strategisch sturen
Voor overheden en publieke instellingen is inkoop niet alleen een uitvoeringsvraagstuk, maar een krachtig middel om maatschappelijke en economische doelen te realiseren. Strategische autonomie vraagt visie, lef en een nauwe verbinding tussen beleid, bestuur en inkoop.
Bij HIP Projectconsult ondersteunen en begeleiden we publieke organisaties bij het vertalen van deze strategische opgaven naar praktische inkoopoplossingen. Met oog voor rechtmatigheid én resultaat.
Wilt u weten hoe uw organisatie veerkrachtiger en onafhankelijker kan inkopen? Neem contact met ons op: projectconsult@hollandinkoopprofessionals.nl
